Ceacht 9 – Lesson 9

Litriú an chaideáin:

LI	Caighdeán
bricfásta	bricfeasta
caraid	cara
leitir	litir

I. Plurals and article

A. Make the following phrases plural.

an mhuic	an abhainn
an t-úlla	an tine
an chaora	an oíche
an tseachtain	an fheilm
an madadh	an t-am
an bhean	an timpiste
an feilméara	an chláirseach
an teach	an eochair
an tsráid	an sliabh
an sagart	an fharraige

B. Make the following phrases plural.

an créatúr bocht	an fear mór deas sin
an chaora mharbh úd	an t-éan breá ciúin
geimhread réasúnta dona agus fuar
seachtain ó shin	an gasúr dána seo
an bhróig dhaor	an cnoc mór iontach sin
an bhean chantalach chosúil leis an gcailín úd
an abhainn mhór in aice leis an gcoláiste seo
an tsráid seo faoin bhfuinneoig mhór
an sagart spéisiúil sin	cearc Sheáiníin
an leaba chompóirteach eile sin

C. Make the following singular.

na beithigh óga úd
na hoícheanta fliucha sin
na daoine uaisle sin
na postaí maithe
leabhartha Gaeilge tábhachtacha
na hasail bhradacha olca
na scoileanna iontacha seo uilig
na hÉireannaí tuirseacha seo
driofúracha Thomáisín
na cathaoireacha compóirteacha úd

II. Pronouns.

Fill in the correct form of the pronoun.

Ex. Tá (you) *tú* anseo. Feicim anois (you) *thú*.

Tá Máire ansin. Feicim anois __________.
Feicim _________(him) ach ní chloisim ________(him). An bhfuil_________(he) ag caint?
Tá _____(we) anseo, ach níl __________(they_) anseo. Mar sin, ní fheiceann__________(they)_________(us) agus ní fheiceann __________(we) _________(them).
Beidh ________(I) agus _______(you, pl) anseo aríst amáireach.
Cá bhfuil ___________(you)? Ní fheicim ___________(you).
Tigim __________(him) agus_________(her).
Sílim go bhfuil __________(you) agus ________(she) sásta.
Beidh mo mhuintir anseo amáireach. Tá Máire agus _________(they) i gConamara anois.
Cloisim __________(you, pl.); an gcloiseann ___________(you, pl._) __________(me)?

(Note the order of pronouns in conjoined phrases, they are not always in the same order as in English.

III. Ann and pronouns.

Ann, as it is used to complete a sentence, can be compared with a pronoun. Compare the following two sentences.

Feicim an múinteoir ach ní fheiceann Úna é.

Tá Páidín anseo, ach níl Úna ann.

Just as é stands for an múinteoir in the first sentence, so ann stands for anseo in the second. This is why ann should not be omitted in such sentences, any more than é can be in the first.

Fill in ann or a pronoun where necessary. Where nothing is needed to complete the sentence, just add punctuation.

Ta neart beithigh ar an bhfeilm, ach níl caora ar bith
Cá bhfuil na múinteoirí uilig
Tá feilméara maith
An gcloiseann tú na daoine sa teach ósta? Ní chloisimse
Tá an chathaoir compóirteach
Tá an chathaoir chompóirteach
Feicim go leor daoine, ach ní fheicim Máire
Bhí Máirtín anseo aréir, ach ní fheicim anois
Bíonn an sagart ag caint ach ní thigeann duine ar bith
Tá cait glic, ach níl siad go deas.
Tá múinteoirí maithe ag an gcoláiste, agus tá leabharlann iontach
Cá bhfuil Peige? Bhí sí anseo inné, ach níl sí anois

Ní bheidh ceacht ann an tseachtain seo chugainn. Níl mé cinnte an mbeidh an tseachtain ina dhiaidh sin, b'fhéidir nach mbeidh mé ar ais fós. Cuirfidh na freagraí roimh an Nollaig má tá seans agam, nó mara bhfuil, sa mbliain nua. Nollaig shona dhaoibh, agus Athbhliain faoi mhaise. Neansaí