Ceacht 13

Litriú an Chaighdeáin

I. Relative Clauses

A. Make relative clauses of the following sentences, according to the example:

Tá fear anseo--> FEicim an fear atá anseo.

1. Tá cnoc ansin. Feicim an cnoc __________________________.
2. Bhí comharsa ag an doras. Feicim an chomharsa _____________________.
3. Beidh sagart nua anseo Dé Domhnaigh. Cé hé an sagart _____________.
4. Bíonn na gasúir dána. Feicim na gasúir ____________________.
5. Fuair mé airgead inné. cá bhfuil an t-airgead __________________.
6. Bheadh an bhean sásta. Feicim an bhean _____________________.
7. Beidh duine tinn. Feicim an duine _________________________.

B. Fill the blanks with an appropriate relative form of the verb, e.g.,

Bhí duine ag an siopa inné Bhí duine eile ag an scoil.

Feicim an duine A BHÍ ag an scoil.

1. Tá gasúr amháin tinn. Tá do ghasúrsa ceart go leor. Bhí an iomarca cáca inné ag an ngasúr __ _______ tinn.
2. Bíonn go leor gasúir dána Dé Luain. Ach b'fhéidir go mbeidh cupla gasúr ciúin amáireach. Bíonn an mháistreás cantalach leis na gasúir ___ ______ dána, ach beidh sí sásta leis na gasúir ___ _______ ciúin.
3. Nuair a bhí siad óg, bhíodh an fear seo ag síorobair, ach bhíodh a dheartháir an-leisciúil. Anois, tá an fear ___ ___________ ag obair soibhir, ach níl pingin ar bith ag an deartháir leisciúil.
4. Sílim nach raibh ach bean amháin anseo aréir. Cén t-ainm atá ar an mbean ____ ______________ tú ____ _________ anseo aréir?
5. Tháinig beirt go luath, ach bhí 'chuile dhuine eile mall (late). Is mise agus Páidíin an bheirt ___ -___________ go luath.
6. Bhí ceist chasta agam. Bhí ceist eile ag Máirtín. An dtigeann tú an cheist ____ __________ agam? Ní thigimse i.
7. Fuair an bhean seo carr nua. Tá droch-sheancharr ag an mbean eile. Tá an bhean ____ ____________ carr nua sásta, ach níl an bhean ________ __________ carr nua sásta ar chor ar bith, mar níl a carr sise go maith.
8. Tá sagart anseo anois. Tá banaltra ann freisin. Beidh duine amháin ag an aifreann Dé Domhnaigh, ach beidh an duine eile ag an ospidéal. Is é an sagart an duine ____ ___________ ag an aifreann, agus is í an bhanaltra an duine _____ _________ ag an ospidéal.
9. Bhí gloine bainne ar an mbord ins an gcisteanach an oíche uilig. Bhí an bainne eile sa bhfridge. Sílim go bhfuil an bainne ___ _________ ar an mbord géar anois. Ól an bainne eile, an bainne ____ ___________ ar an mbord.
10. Bíonn na gasúir seo ag an scoil an lá uilig. Ní bhíonn na gasúir úd ag an scoil ach ar maidin. Cén fáth? Na gasúir ______ ____________ag an scoil an lá uilig, tá siach sách sean, ach na gasúir eile úd, na gasúir _____ -__________ ann ach ar maidin,, tá siad ro-óg.
11. Má bhíonn sneachta ann amáireach, ní bheidh ach duine amháin sásta; Is í Bairbre an duine __ _______ sásta, mar gheall go mb/ionn sise sásta leis an sneachta i gcónaí.

C. Fill in the blank from the preceding sentences, as follows:]

Tá mála ar an orlár. Tá ceann eile ar an mbord.

--> Sé mo mhála féin an mála atá ar an mbord.

Tá gasúr amháin tinn. Níl an gasúr eile tinn.

'Sé Máirtín an gasúr nach bhfuil tinn.

1. Bhí cearca go leor ag Donncha. Bhí cearca ag Páidín freisin.
   Ach tá na cearca __________________________ uilig marbh.
2. Beidh cupla leabhar spéisiúil agus beidh leabhar amháin tábhachtach.
   Léigí an leabhar ______________________________.
3. Bhíodh near feilméaraí Chiarraí soibhir blianta ó shin., ach níl mórán airgid anois ag na feilméaraí _____________________.
4. Tá gasúr amháin cantalach. Níl an gasúr eile cantalach.
   Sé mac Bhríd an gasúr ______________________.
5. Bíonn sagart anseo 'chuile Dé Domhnaigh, agus bíonn sagart eile in Áth Buí.
   Níl Gaeilge ag an sagart _________________________.
6. Tá bean amháin tinn. Tá an bhean eile ceart go leor.
   Ní raibh an bhean _________________________ag an dochtúr.
7. Bíonn gasúr amháin dána; bíonn an gasúr eile ciúin.
   Is Sasanach é an gasúr ______________________
8. Bhí beagnach 'chuile dhuine ag an aifreann inné, ach ní raibh bean amháin ann.
   'Sí Peige an bhean _________________________
9. Beidh fear amháin soibhir, agus beidh an fear eile bocht.
   Tá Máire pósta leis an bhfear ____________________
10. Ní bhíonn na ceisteanna deacair go hiondiúil. Níl ach an cheist seo amháin deacair.
    Tigim na ceisteanna __________________________, ach ní thigim an cheist __________________.

II. Adjective Prefixes

A. Combine the following into a single sentence.

Example. Feicim fear. Tá sé sean. --> Feicim seanfhear.

Feicim fear. Tá sé go deas. __> Feicim deá-fhear.

1. Feicim fear. Tá sé go holc.
2. Feicim bean. Tá sí go deas.
3. Feicim garraí. Tá sé go dona.
4. Cloisim scéal. Tá sé spéisiúil, dháríre.
5. Cloisim scéal. Tá sé go deas.
6. Feicim teach. Tá sé sean.
7. Feicim pionta. Tá sé go dona.
8. Tá creisdiúint ag Máire. Tá sé fíor.
9. Cloisim ceol. Tá sé go deas.
10. Feicim madadh. Tá sé sean.

B. Add the prefixes given to each adjective.

1. Tá sé go maith.
   • an:
   • ro:
   • fíor:
2. Tá Bríd cantalach.
   • ro:
   • fíor:
   • síor:
   • barr
3. Tá Peige ciúin.
   • sách:
   • an:
   • ro:
4. Feicim teach deas.
   • an:
   • fíor:
   • barr:
5. Tá tú leisciúil.
   • ro:
   • an:
   • barr:
6. Bíonn an teach ósta plódaithe.]
   • síor:
   • sách:
   • an:
   • ro:
7. Tá an ceol go breá.
   • an:
   • fíor:
   • barr:
8. Bíonn an bus luath.
   • an:
   • ro:
   • síor:
9. Tá mé uaigneach anseo.
   • ro:
   • an:
   • fíor:
10. Tá am mála sin trom.
    • an:
    • ro:
    • sách:
    • barr:

III. Pronouns

Insert the correct pronoun in each blank.

1. Bhí cailín Mháire dána inné, ach tá _______ go maith anois.
2. Tá an geansaí sin go deas. Cá bhfuair tú _______?
3. Tóig an pláta, agus glan __________.
4. An dtigeann tú an cheist? Ní thigimse __________.
5. Fuair mé punt, ach níl __________ anois.
6. Cá bhfuil an bus? Bhí __________luath inné
7. Tá an fheoil daor, ach tá _________ go maith.
8. Tá buideál falamh ar an mbord. Cuir ar an gcabhantar ________.
9. Tá an leabhar seo tábhachtach. Tá ________ spéisiúil freisin.
10. Tá scoil mhór ann, ach tá ________ gránna.
11. Feicim an capall; tá _____ ag an ngeata.
12. Cá bhfuil an siúcra? Tá __________ ar an mbord.
13. Ná nigh an cupán sol má bhíonn _________ falamh.
14. Bhí leitir fhada agat. 'Spain dhom ________.
15. Tá an peictiúr sin aisteach, ach coinnigh ___________.
16. Cén chaoi a bhfuil an t-iasc? Tá ________ sách daor.
17. Bhí an t-eitleán mór, ach ní raibh _________ compóirteach.
18. Cá bhfuil mo chaipín? Bhí ________ anseo noiméad ó shin.
19. Tá an oifige nua, ach níl _______ go deas.
20. Tá mo charr nua anisn; an bhfeiceann tú ________?